Czym jest szpotawość kolan?
Szpotawość kolan to dysfunkcja kończyn dolnych będąca przeciwieństwem kolan koślawych i występująca nieco częściej, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Jej cechą charakterystyczną jest ułożenie nóg w kształt litery „O”, czyli przekrzywienie ich na zewnątrz – trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej są wtedy wygięte w łuk rozwarty, zamiast tworzyć oś na kształt linii prostej. Prowadzi to do patologicznych zmian nie tylko w obrębie układu kostnego, ale też więzadeł (m.in. skrócenia więzadła pobocznego piszczelowego, rozciągnięcia więzadła pobocznego strzałkowego) i mięśni (m.in. rozciągnięcia mięśni dwugłowych ud i mięśni strzałkowych). Szpotawość kolan jest naturalnym etapem w rozwoju aparatu ruchowego dziecka i zwykle ulega odwróceniu około trzeciego roku życia. Wtedy nogi przybierają kształt litery X, czyli przekrzywiają się do wewnątrz, po czym i ta dysfunkcja samoistnie się koryguje. W niektórych przypadkach szpotawość może jednak nie ustąpić lub przekrzywienie może być zbyt duże – oznacza to, że mamy do czynienia nie ze zmianą fizjologiczną, lecz chorobową, którą należy skonsultować ze specjalistą, a następnie skorygować.
Jakie są przyczyny szpotawości kolan?
Do patologicznej szpotawości kolan u dzieci dochodzi najczęściej na skutek zbyt wczesnego rozpoczęcia nauki chodzenia. Pominięcie fazy raczkowania i pionizowanie dziecka już w pierwszych miesiącach życia wymusza nadmierne obciążenie miękkiego jeszcze kośćca i w efekcie prowadzi do deformacji. Wśród innych przyczyn szpotawości kolan wymienia się:
- nadwagę będącą zbyt dużym obciążeniem dla wciąż słabych stawów i elastycznych kości
- częste przyjmowanie przez dziecko pozycji siedzącej ze skrzyżowanymi nogami
- krzywicę w okresie wczesnodziecięcym spowodowaną niedoborem witaminy D
- zatrucie ołowiem lub fluorkiem.
W przypadku osób dorosłych najczęstszą przyczyną tego schorzenia są z kolei zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych oraz niewłaściwie zagojone złamania i inne urazy. Poza tym szpotawość kolan może być też wynikiem chorób takich jak achondroplazja, choroba Blounta czy choroba Heinego-Medina.
Jak rozpoznać i leczyć szpotawość kolan?
Szpotawość kolan jest łatwa w rozpoznaniu, ponieważ widać ją gołym okiem. Zwykle wystarczy więc badanie fizykalne: pacjent musi stanąć na baczność i złączyć stopy, jeśli w tej pozycji odstęp pomiędzy kolanami wynosi więcej niż 5 cm, oznacza to, że mamy do czynienia z patologiczną szpotawością kolan. Dodatkowo w zdiagnozowaniu, czy nie doszło do uszkodzenia lub zniekształcenia kości, pomocne są zdjęcia rentgenowskie.
Leczenie szpotawości kolan obejmuje: leczenie zachowawcze (fizjoterapia, gimnastyka, wkładki ortopedyczne) oraz leczenie operacyjne (osteotomia). W przypadku osób dorosłych w grę wchodzi najczęściej osteotomia, czyli zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu kości, a następnie jej odpowiednim ułożeniu. U dorosłych deformacja jest bowiem zwykle na tyle zaawansowana, że leczenie zachowawcze nie przynosi żadnych efektów poza ewentualnym minimalizowaniem dolegliwości bólowych z nią związanych. U dzieci natomiast, wada ta nie jest utrwalona, więc można ją skutecznie skorygować dzięki zabiegom fizjoterapeutycznym, ćwiczeniom korekcyjnym i wkładkom ortopedycznym na szpotawość kolan. Zalecana jest też zmiana nawyków: unikanie długotrwałego stania ze skrzyżowanymi nogami czy siadania po turecku. Poza tym warto zadbać o to, by dziecku nie brakowało w organizmie witaminy D odpowiedzialnej za produkcję wapnia, podstawowego budulca kości.
Kiedy warto sięgnąć po wkładki ortopedyczne na szpotawość kolan?
Wkładki ortopedyczne na szpotawość kolan są jedną z podstawowych i najbardziej skutecznych metod korekcji tego rodzaju zmian deformacyjnych u dzieci, warto więc po nie sięgnąć jak najwcześniej, czyli od razu po zdiagnozowaniu przez lekarza patologicznego przekrzywienia nóg. Pozwoli to w bezbolesny i nieinwazyjny sposób nie tylko zatrzymać proces szpotawienia, ale i całkowicie cofnąć poczynione szkody w układzie kostnym, mięśniowym i stawowym. Dlatego też wszystkich rodziców dzieci borykających się z tym schorzeniem, zachęcamy do odwiedzenia naszego gabinetu (Warszawa, ul. Racławicka 129, lok. U1) w celu przeprowadzenia dokładnych badań i doboru odpowiednich wkładek ortopedycznych na szpotawość kolan.
Jakie wkładki ortopedyczne będą dobre na szpotawość kolan?
W walce z tego rodzaju deformacjami najlepiej sprawdzają się specjalnie wyprofilowane wkładki ortopedyczne na szpotawość kolan, posiadające podwyższoną krawędź zewnętrzną. Umożliwia to zmianę rozkładu obciążenia stref wzrostowych w kończynach, tak aby zapewnić wzmocnienie bocznych powierzchni stawów kolanowych przy jednoczesnym zahamowaniu wzrostu siły struktur po ich przyśrodkowej stronie. W konstrukcji wkładek ortopedycznych na szpotawość kolan ważny jest też profil pięty korygujący ustawienie tyłostopia. Zarówno o wysokości podwyższenia, jak i kształcie podpiętka, decyduje stopień zaawansowania schorzenia, z którym mamy do czynienia, dlatego wkładki należy precyzyjnie wymodelować idealnie dopasowując je do indywidualnych potrzeb pacjenta.